Pod koniec 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał istotne orzeczenie w sprawie o sygnaturze II FSK 409/22, dotyczące wykładni art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Sąd podkreślił, że przepis ten, jako wyjątek od zasady zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów, powinien być interpretowany w sposób ściśle określony.
Zakres wyłączenia podatkowego
Zgodnie z przepisami art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się kar umownych oraz odszkodowań związanych z wadami towarów, robót budowlanych lub usług. NSA zwrócił uwagę, że regulacja ta dotyczy wyłącznie sytuacji, w których podstawą do poniesienia kary jest wada świadczenia – w postaci wadliwego towaru, usługi lub wykonanych robót budowlanych. Sąd wskazał, że przepisu tego nie można stosować rozszerzająco na inne przypadki, które nie wynikają bezpośrednio z wady świadczenia.
Sedno wyroku – terminowość a jakość usługi
W analizowanej sprawie podatnik poniósł karę umowną za nieterminowe wykonanie usługi. Fiskus argumentował, że taki koszt również powinien być wyłączony z kosztów uzyskania przychodów, ponieważ kara wynika z nienależytego wykonania zobowiązania, co według organu przypomina sytuację wadliwości świadczenia. NSA odrzucił tę interpretację, podkreślając, że nieterminowe wykonanie usługi nie mieści się w zakresie zdarzeń wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.
Znaczenie wyroku dla podatników
Orzeczenie NSA ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy ponoszą kary umowne. Wyrok wskazuje na następujące kwestie:
- Kary umowne oraz odszkodowania związane bezpośrednio z wadami towarów, robót budowlanych lub usług nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
- Inne kary umowne, w tym te wynikające z opóźnień w realizacji umowy, mogą być uznane za koszt podatkowy, pod warunkiem spełnienia ogólnych zasad dotyczących kosztów uzyskania przychodów.
- Organy podatkowe nie mogą samodzielnie rozszerzać zakresu wyłączenia podatkowego, które zostało określone w art. 16 ust. 1 pkt 22.
Podsumowanie
Wyrok NSA w sprawie II FSK 409/22 potwierdza, że przepisy dotyczące wyłączeń kosztów uzyskania przychodów muszą być interpretowane ściśle, zgodnie z ich dosłownym brzmieniem. Orzeczenie to stanowi ważne potwierdzenie, że kary umowne, które nie są związane z wadliwością świadczenia, mogą być traktowane jako koszty uzyskania przychodów. Ma to istotne znaczenie dla praktyki gospodarczej oraz rozliczeń podatkowych przedsiębiorców.
TAGI: Rachunkowość, zmiany w przepisach 2025